Vank Manastırı, Ankara’nın Keçiören ilçesinde Etlik mahallesinde bulunmaktaydı. Şu anda GATA’nın bulunduğu, GATA arka kapısı (Ankara Çayı Kapısı) alanında, Ankara Çayı’nın kenarında bulunmaktaydı. Manastırın varlığından 1712 yılında Paul Lucas tarafından bahsedilmiştir. 1940’lı yıllara kadar manastırın temellerinin hala orada olduğu bilinmektedir.

Vank Manastırı’ndan ilk olarak 1712 yılında Paul Lucas bahsetmiş olsa da Nurettin Can Gülekli’nin ‘Ankara, Tarih-Arkeoloji ‘adlı 1948 yılındaki kitabında, manastırın 1759 yılında inşa edildiği yazmaktadır. Bu tarih karmaşasının nedeni ise manastır yerinde daha önceden bir tapınak yapısı olmasıdır. Bu manastır yapısı hakkındaki bilgiye ise Baedeker’in 1907 yılında aktardığı Vank Manastırı’nın daha önceden bulunan bir tapınak yapısı üzerine kurulduğu bilgisidir.

Vank Manastırı’nı ziyaret eden gezginlerin aktardığı bilgilere göre, manastır sekizgen planlı, üç kapılı ve kubbeli bir yapıya sahipti. Vank Manastırı’nın tam önünde bir Ermeni mezarlığı bulunmaktaydı.

Vank Manastırı’nda 1890’lı yıllarda hacdan gelenlerin dinlenmeleri için 35 odalı bir misafirhane ile büyütülmüştür. (Vank Manastırı daha önceki yazımızda bahsettiğimiz hacdan gelenlerin ve hacca gidenlerin karşılandığı, I. Alaeddin Keykubat tarafından yaptırılan Akköprü’nün çok yakınında yer almaktadır.)

Vank Manastırı, bulunduğu yerdeki eski tapınak yapıları dahil yaklaşık olarak 1400’lerin ortalarından 1914’e kadar dini bir yapı olarak hizmet vermiş, 1915 yılında tehcir kararı sonrası boşaltılmıştır. 1915 tarihinde manastır I. Dünya savaşında esirlerin toplandığı bir kamp haline getirilmiş daha sonrasında ise kaderine terk edilmiştir. Eski haritalarda 1940’lara kadar yapının bulunduğu alanda temelleri olduğu görülmektedir. Günümüzde ise yapıya dair herhangi bir parça kalmamış, bulunduğu arazide GATA’nın ek binalarının inşaatları ve şantiyeleri yer almaktadır. Ankara’nın çeşitli yerlerinde bulunan sahipsiz antik parçaların Vank Manastırı’na ait olduğu düşünülse de bununla ilgili herhangi bir çalışma yapılmamıştır.

Vank Manastırı’nın Bilinen Adları

Vank Manastırı (Müslümanlar tarafından kullanılan ismi)

Kırmızı Manastır (Ermeniler tarafından kullanılan ismi)

Garmir Vank

Surp Asdvadzadzin Vankı (Vank Ermenice Manastır anlamındadır)

Meryem Ana Manastırı