Gaia hipotezi , İngiliz bilim insanı James Lovelock tarafından ortaya atılan bir hipotezdir. Bu hipoteze göre, Dünya canlı organizmalarla birlikte bir bütün olarak bir yaşam formu olarak kabul edilebilir. Hipotez, Yunan mitolojisindeki 'Gaia' adlı toprak tanrıçasından esinlenmiştir.

Gaia hipotezi , Dünya'nın biyosferi (canlıların yaşadığı bölge) ile fiziksel çevre arasında karmaşık bir etkileşim olduğunu ileri sürer. Buna göre, Dünya'daki canlı organizmaların varlığı, çevresel koşulları etkileyebilir ve çevresel koşullar da canlı organizmaların yaşamını etkileyebilir. Bu etkileşim, Dünya'nın dengeli bir şekilde evrimsel olarak uyum sağlaması ve kendini düzenlemesi sonucu ortaya çıkar.

Gaia hipotezi , Dünya'nın kendi kendini düzenleyen bir sistem olduğunu ve canlı organizmaların evrimsel olarak çevrelerini optimize etmeye çalıştığını öne sürer. Örneğin, bitkilerin atmosferdeki oksijen seviyelerini düzenlemesi veya okyanusların karbondioksit emilimini artırması gibi mekanizmalar bu hipotezin bir parçası olarak gösterilebilir.

Gaia hipotezi , özellikle çevre bilimi ve ekoloji alanında tartışmalara yol açmıştır. Bazı bilim insanları hipotezi desteklerken, diğerleri bu fikri eleştirmiş ve Dünya'yı bir organizmaya benzetmenin yanıltıcı olduğunu savunmuştur. Gaia hipotezi, doğanın karmaşıklığı ve canlıların çevreleri üzerindeki etkileri konusunda düşünmemize yol açan bir teori olarak değerlendirilebilir. Ancak, bilimsel olarak kanıtlanmış bir teori değildir ve bazı bilim insanları tarafından spekülatif olarak değerlendirilmektedir.