İlber Ortaylı 21 Mayıs 1947 tarihinde Avusturya'nın Bregenz kentinde doğdu. Türk asıllı bir ailenin çocuğu olan Ortaylı, erken yaşlarda ailesiyle birlikte Türkiye'ye döndü. Ortaylı, ilk ve ortaöğrenimini İstanbul ve Ankara’da tamamladı. Tarihe olan ilgisi, daha genç yaşlarda kendini belli etti ve bu alanda derinlemesine bir bilgi birikimi edinmeye başladı.

Ortaylı, üniversite eğitimine Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde başladı. Buradan mezun olduktan sonra, Viyana Üniversitesi Slavistik ve Orientalistik Bölümü'nde yüksek lisans eğitimini tamamladı. 1974 yılında "Tanzimat Sonrası Mahalli İdareler" teziyle doktor unvanını aldı. Bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu'nun sosyal ve idari yapısı üzerine yoğunlaşarak çalışmalara başladı.

İlber Ortaylı, akademik kariyerine 1970'li yıllarda Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde asistan olarak başladı. 1982 yılında profesör unvanını aldı ve Galatasaray Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi gibi birçok prestijli üniversitede ders verdi. Ortaylı, özellikle Osmanlı tarihi ve Türk modernleşmesi üzerine yaptığı çalışmalarla tanındı.

Ortaylı'nın akademik çalışmaları sadece Türkiye ile sınırlı kalmadı. Yurtdışında da birçok üniversitede dersler ve konferanslar verdi. Harvard Üniversitesi, Princeton Üniversitesi ve Stanford Üniversitesi gibi dünyaca ünlü üniversitelerde misafir öğretim üyesi olarak bulundu. Ayrıca, UNESCO'nun "Uluslararası Tarih Felsefesi" komitesinde yer aldı.

İlber Ortaylı akademik kariyeri boyunca birçok kitap, makale ve inceleme yazısı kaleme aldı. En bilinen eserleri arasında "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu", "İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı", "Tarihin İzinde" ve "Türkiye'nin Yakın Tarihi" bulunmaktadır. Ortaylı, bu eserlerinde Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi Türkiye'sinin sosyal, kültürel ve siyasi yapısını derinlemesine incelemiştir.

İlber Ortaylı akademik çalışmalarının yanı sıra, popüler tarihçiliğe de önemli katkılarda bulundu. Televizyon programları, belgeseller ve gazetelerde yazdığı köşe yazıları ile geniş bir izleyici kitlesine ulaştı. Ortaylı, tarih bilincinin geniş kitlelere yayılması ve halkın tarihine olan ilgisinin artması konusunda önemli bir rol oynadı.

Ortaylı, 2005-2012 yılları arasında Topkapı Sarayı Müzesi'nin başkanlığını yaparak, Türkiye'nin kültürel mirasının korunması ve tanıtılması konusunda önemli çalışmalar gerçekleştirdi. Bu dönemde müzenin restorasyonu ve modernizasyonu üzerine projeler yürüttü. Ayrıca, çeşitli devlet kurumlarına ve özel kuruluşlara tarih danışmanlığı yaptı.

İlber Ortaylı entelektüel birikimi, engin bilgi dağarcığı ve akıcı anlatımıyla Türkiye'nin en saygın tarihçileri arasında yer alır. Edebiyat, sanat ve kültür alanındaki geniş bilgisiyle de tanınır. Çalışmaları ve popüler tarih anlatıları, Türk toplumunun tarihine olan bakış açısını derinden etkilemiştir.

İlber Ortaylı Türkiye'nin en önemli tarihçilerinden biri olarak kabul edilmektedir. Akademik başarıları, yayınları ve popüler tarihçiliği ile tarih bilincinin yayılmasına büyük katkılar sağlamıştır. Osmanlı İmparatorluğu ve Türk modernleşmesi üzerine yaptığı çalışmalar, tarih alanında yeni ufuklar açmıştır. İlber Ortaylı, Türkiye'nin kültürel mirasının korunması ve tanıtılması konusundaki çalışmalarıyla da hatırlanacaktır.