Alan Mathison Turing (23 Haziran 1912 - 7 Haziran 1954), İngiliz matematikçi, bilgisayar bilimcisi, mantıkçı, kriptolog, filozof ve teorik biyolog olarak bilinir. Turing, modern bilgisayar biliminin temelini atan öncü çalışmalarıyla ve İkinci Dünya Savaşı'nda Alman şifrelerini kırmasıyla tanınır. Matematiksel mantık ve kriptoloji alanındaki katkıları, dijital devrimin ve bilgisayarların gelişiminin temellerini oluşturmuştur.

Alan Mathison Turing , 23 Haziran 1912'de İngiltere'nin Londra kentinde doğdu. Genç yaşlardan itibaren matematiğe ve bilime karşı büyük bir ilgi gösterdi. Cambridge Üniversitesi'nde King's College'da matematik okudu ve burada olağanüstü bir öğrenci olarak dikkat çekti. 1935'te henüz 22 yaşındayken, merkezî limit teoremi üzerine çalışmasıyla Cambridge Üniversitesi'nde bir burs kazandı.

Alan Mathison Turing 'in en bilinen çalışmaları, bilgisayar biliminin teorik temellerine katkılarıdır. 1936'da yayınladığı makalesi, "Hesaplanabilir Sayılar Üzerine" (On Computable Numbers), hesaplama teorisinin başlangıç noktası kabul edilir. Bu çalışmasında Turing, "Turing makinesi" adı verilen bir kavram geliştirdi. Turing makinesi, bir bilgisayarın yapabileceği her türlü işlemi temsil eden soyut bir hesaplama modeliydi. Bu model, modern bilgisayarların çalışma prensiplerinin temelini oluşturur. Turing, bir problemin hesaplanabilir olup olmadığını belirlemek için bu makineyi kullanmış ve algoritmaların sınırlarını ortaya koymuştur.

Alan Mathison Turing 'in 1950'de yayınladığı "Hesaplama Makineleri ve Zekâ" (Computing Machinery and Intelligence) adlı makalesi, yapay zekâ alanında önemli bir dönüm noktasıdır. Bu çalışmasında Turing, bir makinenin "düşünebilip düşünemeyeceği" sorusunu tartıştı ve "Turing Testi" olarak bilinen testi önerdi. Turing Testi, bir makinenin zekâ seviyesini ölçmenin bir yolunu sunar. Eğer bir insan, makineyle yaptığı bir konuşma sırasında onun bir insan mı yoksa makine mi olduğunu ayırt edemezse, makinenin "zeki" kabul edilebileceğini savunmuştur. Bu test, yapay zekâ tartışmalarında hala önemli bir yere sahiptir.

İkinci Dünya Savaşı sırasında Turing, İngiliz hükümeti adına Bletchley Park'ta çalıştı ve Nazi Almanyası'nın kullandığı Enigma makinesi tarafından üretilen şifrelerin kırılmasında kilit bir rol oynadı. Turing, savaşın seyrini değiştiren bu çabalar sonucunda, Alman denizaltılarının saldırılarını önlemeye yardımcı oldu. Enigma'nın şifrelerini kırmak için geliştirdiği yöntemler, modern kriptografi ve bilgisayar biliminin gelişimine de büyük katkı sağladı. Turing'in bu alandaki en büyük başarılarından biri, Enigma mesajlarının hızlı bir şekilde çözülebilmesi için geliştirdiği "Bombe" adlı elektromekanik cihazdı.

Savaştan sonra Turing, Manchester Üniversitesi'nde çalışarak dünyanın ilk bilgisayarlarından biri olan Manchester Mark I'in geliştirilmesine katkıda bulundu. Aynı dönemde, biyolojiye olan ilgisi arttı ve matematiği biyolojik süreçleri modellemek için kullanmaya başladı. Turing, morfogenez adı verilen ve canlı organizmaların şekil ve desenlerini nasıl geliştirdiğini açıklamaya çalışan bir teori geliştirdi. 1952'de bu konuda "Morphogenetik Alanlar" başlıklı bir makale yayınladı. Bu çalışması, biyolojide matematiksel modellere dayalı yeni bir anlayışın başlangıcı oldu.

Alan Mathison Turing 'in kişisel yaşamı, kariyerinin son yıllarında trajik olaylarla gölgelendi. 1952'de eşcinsel olduğu gerekçesiyle İngiltere'de "ahlaksızlık" suçlamasıyla yargılandı ve mahkum edildi. Bu dönemde eşcinsellik yasadışı kabul ediliyordu. Mahkeme, hapis cezası yerine Turing'e hormonal tedavi (kimyasal hadım) uygulanmasına karar verdi. Bu olaylar, Turing'in kariyerini ve psikolojik sağlığını olumsuz etkiledi.

7 Haziran 1954'te Turing, siyanür zehirlenmesi sonucu hayatını kaybetti. Ölümü resmi olarak intihar olarak kaydedilmiş olsa da, bazı araştırmacılar bu konuda farklı teoriler öne sürmüştür. Turing'in hayatı ve çalışmaları, ölümünden sonra giderek daha fazla takdir edilmeye başlandı.

Alan Turing'in çalışmaları, bilgisayar bilimi, kriptografi ve yapay zeka alanında derin bir etki bırakmıştır. Turing, ölümünden sonra giderek daha fazla takdir edilen bir figür haline gelmiş ve birçok ülkede bilimsel başarıları onurlandırılmıştır. 2013 yılında İngiliz hükümeti, Turing'e Kraliyet Affı vermiş ve 1952'de aldığı mahkumiyet iptal edilmiştir. 2019'da Turing'in yüzü, İngiltere'nin £50 banknotuna basılarak ona olan minnettarlık bir kez daha gösterilmiştir.

Alan Turing, hem bilimsel katkılarıyla hem de yaşam öyküsüyle insanlık tarihine damgasını vurmuş bir dehadır. Turing makinesi ile hesaplama teorisinin temellerini atarak modern bilgisayar bilimini kurmuş, Turing Testi ile yapay zekâ tartışmalarına öncülük etmiş ve İkinci Dünya Savaşı sırasında şifre kırma alanındaki katkılarıyla savaşın sonucunu değiştirmiştir. Turing'in çalışmaları, bugün bile bilgisayar biliminin ve yapay zekâ araştırmalarının temel taşları olarak kabul edilmektedir.