Cemal Gürsel 10 Haziran 1895’de Erzurum’da dünyaya gelmiştir. Babası askerdir. İlk öğretimini Ordu’da tamamlamıştır. Daha sonra Erzincan Askeri Lisesi’ne gitmiş ve burada ortaöğretimini tamamlamıştır. Buradan Kuleli Askeri Lisesi’nde Askeri öğrenci olarak eğitim almıştır. Kuleli’de son sınıf öğrencisi olduğu sırada I. Dünya savaşı başlamıştır. 16 Ekim 1914’te askeri eğitimine ara vermiş ve 4. Kolordu’da subay olarak göreve başlamıştır.

1 Eylül 1922’de Yüzbaşı rütbesine terfi ettirilmiştir. 1 Ekim 1926 yılında Harp Akdemisi’nde eğitimini tamamlamıştır ve 1 Eylül 1926’da kurmay subay olarak mezun olmuştur.

Cemal Gürsel, Çanakkale Savaşı, Filistin Cephesi ve Kurtuluş Savaşı’nda görev almıştır.

25 Mayıs 1958’de Kara Kuvvetleri Komutanı olmuştur. 3 Mayıs 1960 tarihinde Cumhurbaşkanı Celal Bayar’ın istifasını istediği bir mektup yazdı. Bu mektupta halk tarafından çok sevilen Adnan Menderes’in Cumhurbaşkanlığı makamına getirilmesi gerektiğini yazdı. Bu olay üzerine re’sen emekliliğe sevk edilmek üzere zorunlu olarak İzmir’e gitti.

27 Mayıs 1960 tarihinde albay ve daha alt kademedeki askerler tarafından yapılan darbe sonrasında, 3. Ordu Komutanı Orgenal Ragıp Gümüşpala’nın, darbeci Milli Birlik Komitesi’ne liderinin kim olduğunu sorması ve başlarında kendisinden daha kıdemli bir asker yok ise 3. Ordu ile birlikte Erzurum’dan Ankara’ya gelerek isyana son vereceğini bildirmesi üzerine, ihtilalciler izindeki Orgeneral Cemal Gürsel’i İzmir’den Ankara’ya getirerek kendine başbakanlık görevini verdiler ve ihtilal lideri ilan ettiler. Cemal Gürsel’in Cumhuriyet Gazetesi’ne verdiği röportajda ‘‘Ben şahsen ordunun siyasete karışmasını istemiyordum. Genç arkadaşlarımın girişimlerine engel oluyordum. İşler öyle bir seviyeye geldi ki, ordunun siyasete karışmasına karşı olmama rağmen, onları görevlerinde serbest bıraktım. Şimdi bütün hedefim, adalet ve ahlak prensiplerine dayalı bir idareyi yeniden kurmaktır.’’ demiştir.

Başbakan olduktan sonra, tutuklu gazetecileri ve öğrencileri serbest bırakmış, yasaklı ve kapatılan gazetelerin tekrar açılmasını sağlamış, emekli olan Orgeneral Ragıp Gümüşpala’ya Demokrat Partilileri bir araya getirmesi için Adalet Partisi’ni kurma görevini vermiştir. Cemal Gürsel Yassıada’da ki idamlara karşı çıkmaya çalışsa bile gücü sadece 15 kişinin idam edilmesinden 3 kişinin idam edilmesine düşürmeye yetmiştir. Cemal Gürsel başbakanlık ve cumhurbaşkanlığı görevleri için Ankara ve İstanbul’da bulunan bir çok akademisyen ile görüşmüş ve onlara destek vermiştir. Kendisinin herhangi bir göreve gelmesi için hiçbir çabası veya gizli lobisi olmamıştır.

Halk oylaması sonrası kabul edilen anayasa gereğince 10 Ekim 1961 yılında yapılan genel seçimler sonrası TBMM tarafından Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir.

Cumhurbaşkanı olduktan sonra 25 Nisan 1962 yılında iktidar partisinin her istediğini kendi kararları doğrultusunda yapmasını önlemek amacı ile Anayasa Mahkemesi’ni yürürlüğe sokmuştur. Kıbırıs Türklerine uygulanan katliamlara karşı 7 Ağustos 1964’de Türk Hava Kuvvetlerine bağlı savaş uçakları ile Kıbrıs üzerinde ihtar uçuşları yapmıştır. Türk Radyo ve Televizyon Devlet Kurumu’nu Ankara’da organize ederek, televizyon hizmetinin Türkiye’ye getirilmesini sağlamıştır. Türkiye ilk kez planlı ekonomiye geçmiştir. Devlet Planlama Teşkilatı ve Devlet İstatistik Entitüsü kurulmuştur. 5 yıllık kalkınma planları hazırlanmıştır. Sendikalar, grev ve toplu sözleşme yasaları çıkartılmıştır. Milli İstihbarat Teşkilatı kuruluş yasası, Milli Güvenlik Kurulu’nun başlangıcı, Türk Ordusu’nun yeni devire göre modernizasyonu, İran ve Pakistan gibi ülkelerle bölgesel kalkınma organizasyonlarının kurulması, Basın Yayın Yüksek Okulu’nun kuruluşu, Radyo iletişim ağlarının kurulması, Turizm Bakanlığı’nın kurulması gibi bir çok katkısı olmuştur.

Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Genel Kurmay Başkanı Orgeneral Rüştü Erdelhun’a verilen hapis cezalarını affetmiştir. İlk yerli ve seri üretim otomobil projesi olan Devrim Otomobili projesini başlatmıştır.

Cemal Gürsel hafif felç ile başlayan hastalığının ilerlemesi üzerine 2 Şubat 1966 tarihinde ABD başkanı Lyndon B. Johnson’un özel uçağı ile Amerika Birleşik Devletleri’ne gitmiştir. Kısa süre sonra komaya girmiştir. Buradan tekrar Ankara’ya getirildi ve 38 kişiden oluşan hekimler kurulu tarafından sağlığının görevini yerine getirmeye engel olduğu raporu verilmiştir. TBMM tarafından 28 Mart 1966’da Cumhurbaşkanlığı görevine son verilmiş ve yerine eski Genelkurmay Başkanı Cevdet Sunay seçilmiştir. Cemal Gürsel yedi buçuk ay boyunca komada kalmış ve 14 Eylül 1966’da hayatını kaybetmiştir. Arkasında hiçbir vasiyet veya kendisi ile ilgili bir dilek bırakmamıştır. 18 Eylül 1966’da, Anıtkabir Devrim Şehitleri bölümünde toprağa verilmiştir. Naaşı Kenan Evren’in kararı ile 30 Ağustos 1988’de Anıtkabir’den alınarak Ankara’da bulunan Devlet Mezarlığı’na defnedilmiştir.