Türkiye’de kadınlar 1930 yılında belediyelerde, 1933’te muhtarlık kurumlarında ve 1934 tarihinde parlamentoda seçme ve seçilme hakkını birçok Avrupa ülkesinden (Belçika, Fransa, İsviçre, İtalya gibi) önce kazandı. Ne yazık ki aradan geçen onlarca yılda siyasetin hiçbir kademesinde kadınlar eşit temsile ulaşamadı. Özellikle yerel siyasette, bir dizi faktörden kaynaklı olarak temsilde cinsiyet eşitliğinin sağlanmasında ve karar alma mekanizmalarına eşit katılımda bir arpa boyu yol alınabildi. 1999, 2004, 2009, 2014 ve 2019 yıllarında gerçekleşen yerel seçimlerin sonuçlarına göre, Türkiye’de kadınlar belediye başkanlığında en fazla %3, il genel meclis üyeliğinde %4,7, belediye meclis üyeliğinde %11 ve muhtarlıkta %2,4 oranında temsil edilebildi. Halbuki, kadınlar birlikte daha eşit ve kapsayıcı yerel siyaset mümkün olabilir (Kaşıkırık ve Dokuzcan, 2022). Aslında Türkiye Cumhuriyeti’nin 100’üncü yılını kutladığımız 2023 yılı itibarıyla, kadınların siyasette güçlenmesi ve temsilde cinsiyet eşitliğinin sağlanması için alınacak yol çok uzun!   Kadınlara Yerel Yönetimlerde Yer Açmak   Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women)’ın ‘Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarında (SKA) İlerleme: Toplumsal Cinsiyet Eşitliği 2023 Durum Raporu’na göre; dünya genelinde kadın temsili parlamentolarda %26,7, yerel yönetimlerde %35,5. Türkiye’de ise (tahmin edilenin aksine) parlamentoda kadın temsili %19,83 iken (TBMM, 2023), yerel yönetimlerde kadın temsili sadece %10,14 (UN Women, 2022).   Verilerin gösterdiği üzere, Türkiye’de yerel yönetimlere seçilen her 100 kişiden yalnızca 10’u kadın! Bu durumun en önemli sebebi, yerel siyasette (ve özellikle kırsal bölgelerde) toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının daha keskin ve yoğun hissedilmesidir. Bir diğer ifadeyle, kadınların siyasi arenada derin eşitsizliklerle ve ayrımcılıklarla karşı karşıya kalmasıdır. Oysaki, nüfusun yarısını oluşturan kadınların siyasetin tüm kademelerinde eşit temsil edilmesi hem temel bir insan hakkıdır hem de demokrasinin vazgeçilmez bir koşuludur (Kaşıkırık, 2022).   Siyasette Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Sağlamak Dünya Ekonomik Forumu (WEF) tarafından 2006 yılından itibaren her yıl yayımlanan Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu 4 kategoriye göre ülkeleri sıralamaktadır: “Ekonomik Katılım ve Fırsat, Eğitimsel Kazanımlar, Sağlık ve Hayatta Kalma, Siyasi Güçlenme”. Ne yazık ki Türkiye, küresel cinsiyet eşitliğinde başarılı bir performans gösterememektedir. 2023 Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu’na göre; Türkiye 146 ülke arasında 129.sırada bulunmaktadır. Ekonomik katılım ve fırsat kategorisinde 133.sırada, eğitimsel kazanımlara 99. sırada, sağlık ve hayatta kalmada 100.sırada ve siyasi güçlenmede 118.sırada yer almaktadır. Diğer bir deyişle, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin en yoğun yaşandığı alanlar ekonomik katılım ve siyasettir. Bu endekste siyasi güçlenme puanı hesaplanırken; parlamentodaki kadın temsili, bakanlık pozisyonlarındaki kadınlar ve kadın devlet başkanı olan yıllar (son 50 içinde) dikkate alınmaktadır. Dolayısıyla, Türkiye’de kadınların siyasi güçlenmedeki durumunun iç açıcı olmaması bir tesadüf değildir.   Sonuç Yerine: Peki Bundan Sonra Ne Yapmalıyız?   Özetle, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin en şiddetli yaşandığı alanlarından başında siyaset gelmektedir. Milletvekilliğinden belediye başkanlığına, muhtarlıktan belediye veya il genel meclis üyeliğine kadar siyasetin her kademesinde kadınlar bir dizi engelle (sosyal, kültürel, ekonomik) karşılaşmaktadır. Halbuki, hayatın her alanında olduğu gibi siyasette de toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanmadan gerçek eşitlikten ve adaletten söz edemeyiz.   Unutmayalım;   Eşit temsil varsa kapsayıcılık var. Eşit temsil varsa demokrasi var. Eşit temsil varsa adalet var.   Ezcümle, eşit temsil bir lüks veya lütuf değildir, temel bir insan hakkıdır.   KAYNAKÇA   Kaşıkırık, A. (2022). Rol Model Kadınlar: Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Muhtar Kadınlar. EUropean Journal of Managerial Research (EUJMR), 6 (10), 149-164.    Kaşıkırık, A. ve Dokuzcan, H. (2022). Kadınların Yerel Yönetimlere Giriş Kapısı “Muhtarlık” Kurumu: Bir Kapı’da Sen Aç Kampanyası Örneği. Kent ve Çevre Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 4-16.   UN Women (2022). Women’s representation in local government: A global analysis.   UN Women (2023). Progress on The Sustainable Development Goals: The Gender Snapshot 2023.   TBMM (2023). 28. Dönem Milletvekilleri Sandalye Dağılımı.