2022 yılının ilk yarısı geride kaldı. Temmuz ayı ile birlikte yeni asgari ücret, enflasyon oranları, emtia fiyatları, tedarik zincirinin durumu, ithalat ihracat rakamları ve birçok veri açıklandı. Güzel haberler kadar kötü haberler de var. Güncel rakamlar ile bir durum analizi yapmakta fayda var.
Öncelikle iş dünyasından başlayalım. Yılın ilk yarısı tamamlanmışken Dünya ekonomilerine bir göz gezdirip sonrasında ülkemizin durumundan bahsedelim. Dünya ekonomisinde resesyon çanları çalmaya başladı desek yeridir. Küresel tedarik zinciri pandemi sonrası önemli bir kırılganlık içerisinde. Emtia ve enerji fiyatlarındaki derin dalgalanmalar her ülkeyi ve ülke grubunu olumsuz yönde etkiledi. Pandeminin yaratmış olduğu parasal genişleme küresel bir enflasyon etkisi yarattı. ABD, AB, Rusya, Çin, Japonya gibi ülkeler farklı düzeylerde benzer olumsuz etkilerle karşı karşıya kaldılar.
ABD uzun yıllar sonra %5 üzerinde enflasyon açıkladı. 27 AB ülkesinde Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte kaçınılmaz bir enerji krizi belirdi. En büyük ihtiyaç olan enerjinin bir krize dönüşmesi tüketicide panik yaratabilir. Bu durum da resesyonun kalıcılığını sağlayabilir. Çin’de büyüme devam etse de salgının beklenmeyen kapamaları halkı endişeye sürüklemeye devam ediyor. Japonya stabil şekilde faiz politikası izleyerek durumu kontrol altında tutma çabası içerisinde. FED’in faiz artırımı enflasyonu baskılasa da uzun vadede resesyonun önüne geçmesi zor gözüküyor.
Hal bu iken iş dünyası küresel anlamda bir daralma yaşayabilir. Güvensiz ve endişe verici bir ortamda harcamalar kısıtlanıp tedarik gücü zayıfladığında ortaya çıkacak karmaşa bir hayli etkileyici olacaktır.
Bizde durum ne? Açıklanan resmi enflasyon %78,6 düzeyinde, ithalat yüzdelik dilimlerle ihracatın iki katı artış gösterdi, tüketiciler korku içerisinde. Hizmet sektöründen ulaşıma, üretimden ithalata tüm göstergeler durumun ne kadar kritik olduğunu ispat eder durumda. Enflasyonun baskılanması için artık sadece faiz artırımı yetmeyecek gibi duruyor. 2022 başında açıklanan üretim ekonomisi sistemi de tehlike altında. Artan emtia ve enerji fiyatları üreticiyi bir hayli zor durumda bırakmaktadır.
İhracat tarihi bir rekorla 23,4 milyar dolara ulaşmış olsa da döviz krizi aynı hızıyla hayatımızı etkilemeye devam ediyor. TMO’dan gelen güzel bir haber çiftçiyi mutlu etse de rakamların son tüketiciye yansıması zaman alacaktır. İthalatın artması ekonomik hareketlilik olarak görülse de bunun birçok farklı sonucu var. Emtia fiyatlarının hızla artması hammadde ithal edip üretim yapan üretici ihracatçıyı zor durumda bırakmaktadır. Üzerine bir de enerji giderlerinin hızla artması imalat sektöründe fiyatlandırma yapmayı zorlaştırmaktadır.
Gözle görülmeyen küçük giderlerin de maliyet hesaplarına girmesiyle birlikte tüketici için durum daha zor bir hal aldı. Örneklendirecek olursak, mobilya imalatı yapan bir firma hammadde ve işçilik fiyatlarına ambalaj, enerji, yakıt, kur farkı, fire oranları gibi maliyetleri gözle görülür şekilde yansıttığında birim fiyatlardaki artış kar ile birlikte fiyatlandırmayı durmaksızın artışa sürüklemektedir. Bu da üreticinin rekabet gücünü azaltmakta ve son tüketiciyi kısıtlı alışverişe zorlamaktadır.
Asgari ücretteki artış tabi ki güzel ve olumlu haberlerin başında gelmekte. Ancak gelen zammın fiyatların altında ezilmesi ekim ayını bulacaktır. Bu zaman zarfında enflasyonun durağan hale gelmesi ekonomiyi bir nebze olsun rahatlatmak için atılması gereken en önemli adımların başında geliyor.
Sonuç, Dünya ekonomileri ile birlikte bizim için de zor zamanlar bekleniyor. Hep söylediğimiz gibi enseyi karartmak yok. Güçlü bir ekonomiye sahip olmak, üretime devam etmek, katma değer yaratmak için önce ekonomik ve politik adımları atmalıyız. Katma değerli ürün ihracatı, hammadde üretimine önem verilmesi, ithalatın azaltılması ve enerji politikalarımızın gözden geçirilmesi bu zorlu zamanları atlatmamızdaki önemli adımlar. Başa çıkabileceğimiz ve üstesinden gelebileceğimiz krizleri doğru planlama ve hızlı adımlarla kontrol altına alabiliriz. Umutsuz değiliz ve başarabiliriz.