Uçaklar Neden Gökyüzünde Beyaz İz Bırakır

Uçaklar Neden Gökyüzünde Beyaz İz Bırakır

Havanın açık olduğu gökyüzünün masmavi olduğu bir günde gökyüzüne baktığımızda beyaz şekilde çizgiler hepimiz görmüşüzdür. Çocuklukta bu beyaz izler üzerine çok hayal kurmuşuzdur. Hayal gücümüzle farklı hayaller kurduğumuz bu çizgilerin olmasının sebebi ise uçaklardır. Türkçemizde bu çizgilere uçak kuyruk izi veya yoğunlaşma izi denmektedir. İnsanlardan örnek vererek düşünelim nasıl ki soğuk havalarda insanlar nefes aldığında ağızlarından buhar çıkıyor ise uçakların egzoz gazının yoğunlaşmasıyla da bu çizgiler ortaya çıkmaktadır. Hava katmanında yukarı doğru çıkıldıkça soğuma artar. Uçaklarda da yaklaşık olarak 7500 metre civarı yükseklikte uçtuklarından dolayı uçakların egzozundan çıkan gazlar soğuk havayla yoğunlaşarak gökyüzünde beyaz izleri meydana getirmektedir. Gökyüzünde ki beyaz izlere havacılıkta contrail denmektedir. İngilizcede yoğunlaşma anlamına gelen bu kelimeler condensation ve iz anlamına gelen trail kelimelerinin birleşiminden meydana gelmiştir. Gökyüzündeki beyaz izlerin oluşmasındaki bir başka etken de uçakların hızlı olması sonucunda oluşan adyabatik soğumasından kaynaklanabilmektedir. Ayrıca bu izlerin oluşabilmesi için gökyüzünde belli bir sıcaklık, yüksek nispi nem gerekmektedir. Bu izler cirrus bulutları görünümündedirler. Uçakların uçtuğu yükseklikte hava sıcaklığı -34 dereceleri bulabilmektedir. Uçakların uçtuğu yükseklik 10-12 km arasındadır bu yüksekliklerde ise hava sıcaklığı -55,-60 santigrat derecelerdedir. Uçaklar sayesinde oluşan gökyüzündeki beyaz çizgiler bu işi bilenler için değişen hava düzenlerini, yaklaşan fırtınaları gösterir. Uzun çizgiler fırtınanın habercisi kısa çizgiler ise havanın güzel olacağını gösterir. Gökyüzündeki beyaz çizgilerin kalınlığı inceliği boyutu bazı etkenlere göre değişebilir bunlar egzoz gazlarının bileşimi kimyasal olması, çizgilerin kalınlığını, inceliğini, uzunluğunu belirleyen etkenlerdendir. Bu uçaklar nasıl bu kadar fazla izler bırakıyor? Bunun sebebi de uçakların aşırı derecede hızlı şekilde yakıt yakmalarıdır. Ortalama bir yolcuğu uçağı her 3 saniyede bir 7 litre yakıt yakmaktadır. Uçak izlerini göremiyorsanız eğer ya hava çok sıcaktır ya da hava kapalıdır. Hava çok sıcak olduğunda havadaki yoğunluk daha fazladır yani hava sıcaklığının fazla olması moleküllerin birbirinden daha ayrı olmasına sebep olmaktadır bu yüzdende uçağın kanatlarıyla daha az temasa girerler. Sonuç olarak da uçakların kalkış yapması daha zorlaşır. Bunun için çok sıcak havalarda uçakların gökyüzündeki izini bu yüzden göremeyebiliriz.