İsmet İnönü Kimdir?

Türkiye Cumhuriyeti'nin en uzun Başbakanlık görevini yapan İsmet İnönü kimdir?

Tam adı Mustafa İsmet İnönü’dür. İsmet İnönü 24 Eylül 1884’de İzmir’de dünyaya gelmiştir. 1903 yılında Mühendishane-i Berri-i Hümayun (Osmanlı ordusu için topçu ve istihkâm subayı yetiştiren askeri okul)’dan birincilikle mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından Osmanlı ordusuna katılmıştır. I. Dünya Savaşı’nda Kafkasya ve Filistin cephelerinde görev almıştır. 1920 yılında Anadolu’ya geçmiş ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekili (Genel Kurmay Başkanı) olmuştur. Bu unvan ile I. İnönü Muharebesi ve II. İnönü Muharebelerini kazanmıştır. Büyük Taarruzda Batı Cephesi Komutanı olarak görev almıştır. Mudanya mütakeresi ve Lozan Antlaşmalası’nda Türk Heyeti Başkanlık görevini yapmıştır. Atatürk’ün Cumhuriyeti ilan etmesinin ardından Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı olmuştur. 1934 yılında soyadı kanunu ile birlikte İnönü muharebelerindeki üstün başarılarından dolayı kendisine İnönü soyadı verilmiştir. Atatürk’ün vefatından sonra 11 Kasım 1938 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaşkanı olarak seçilmiştir ve 1950 yılına kadar Cumhurbaşkanlığı görevini yapmıştır. 1950’de seçimi kaybetmesi ile muhalefet olarak mecliste yer almış, 27 Mayıs Darbesi sonrasında 1961 yılında yapılan seçimleri kazanmıştır. Bu seçimlerde almış olduğu oy tek başına iktidar olmasına yetmediği için Türkiye’nin ilk koalisyon hükümetini Adalet Partisi ile birlikte kurmuştur. 1965’de başbakanlığı bırakmıştır. 1972 yılına kadar anamuhalefet lideri olmayı sürdürmüştür. 12 yıllık kesintisiz başbakanlık süresi ile birlikte toplam 17 yıl 11 ay Türkiye Cumhuriyeti’nde başbakanlık yapmış ve en uzun başbakanlık yapmış kişi olmuştur. 17 Aralık 1973’de rahatsızlanan İsmet İnönü, Pembe Köşk’te doktorlar tarafından enfarktüs teşhisi ile tedavi edilmeye başlamıştır. Bu rahatsızlıktan 9 gün sonra 25 Aralık 1973 tarihinde vefat etmiştir. Cenaze töreninin bitimine kadar ülkede milli yas ilan edilmiştir. 26 Aralık 1973 yılında Hükumet tarafından Anıtkabir’de yapılan incelemeler sonucu İsmet İnönü’nün Anıtkabir’e defnedilmesine karar verilmiştir. 28 Aralık 1973’te İsmet İnönü, Anıtkabir’deki İsmet İnönü Mezar Odası’na devlet töreni ile defnedilmiştir. 12 Eylül 1980 darbesi sonrasında Kenan Evren tarafından Anıtkabir’de bulunan 12 mezarın farklı yere nakledilmesine karar verilmiş fakat İsmet İnönü istisna tutulmuştur. 6 Kasım 1981’de kabul edilip 10 Kasım 1981’de Resmi Gazete’de yayımlanan 2549 sayılı Devlet Mezarlığı Kanunu ile Atatürk ve İsmet İnönü’nün mezarının Anıtkabir içerisinde muhafaza edileceği ve Anıtkabir alanına başka kimsenin defnedilmeyeceği kararlaştırılmıştır.