Vecihi Hürkuş Kimdir? Neden Cezalandırıldı?

Vecihi Hürkuş Kimdir? Türkiye'nin ilk uçak üreticisi Hürkuş neden lisans alamadı? Nerede doğdu? Nerede öldü? Hangi Tasarımları yaptı? Neden Cezalandırıldı?

Vecihi Hürkuş 6 Ocak 1896 tarihinde İstanbul’da dünyaya gelmiştir.   Hürkuş; pilot, girişimci ve mühendisdir. Türk Havacılık tarihinin en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilen Hürkuş, ilk yerli ve milli uçak tasarımcımız ve üreticimizdir. Vecihi Hürkuş Türkiye’nin ilk yerli uçağını üretmiştir.   1.Dünya Savaşı’na katılan Hürkuş, bu savaşta yaralanmış ve İstanbul’a geri gönderilmiştir. İstanbul’da Yeşilköy’de bulunan Tayyare Mektebi’ne gitmiş ve pilot olarak buradan mezun olmuştur. Birinci Dünya Savaşı devam ederken ilk brövesini alan Hürkuş 7. Tayyare bölüğünde Ruslara karşı yapılan harekata katılmıştır. Hürkuş bu esnada başarılı keşif ve bombardıman uçuşları yapmış, daha sonra Ruslara esir düşmüştür. Vecihi Hürkuş, Hazar Denizi’nde bulunan Nargin Adası’ndan yüzerek İran’a kaçmış ve buradan yurda dönüş yapmıştır. Ardından tekrar Yeşilköy’e gelmiş ve 9. Harp Tayyare Bölüğü’nde görevine başlamıştır.   9. Harp Tayyare Bölüğü’nde bir av uçağı tasarımı yapan Hürkuş, projesini hayata geçirecekken imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması ile maalesef bu tasarımını hayata geçirememiştir. Türk Kurtuluş Savaşı’nın baş aktörlerinden birisi olan Hürkuş bu savaş esnasında bir çok kez başarılı uçuşlar yapmıştır. Ayrıca savaşta bir Yunan uçağını başarılı şekilde düşürmüştür. Kurtuluş Savaşının ilk ve son uçuşunuda Vecihi Hürkuş yapmıştır. Vecihi Hürkuş’a kırmızı şeritli istiklal madalyası verilmiş ve ayrıca TBMM tarafından üç kez takdirname verilen tek kişidir. Vecihi Hürkuş 1923 yılında Yunanlardan ele geçirdikleri uçakların motorlarından yararlanarak ilk yerli uçağın yapımına başlar. 28 Ocak 1925’te VECİHİ K-VI adını verdiği kendi yapımı uçağı ile havalanır. Bu uçuştan sonra Vecihi Hürkuş’a ödül yerine ceza verilir. Cezanın sebebi ise havacılıktan anlayan kimse bulunmadığı için izin verecek merci olmaması ve bu duruma istinaden izinsiz havalanmış olmasıdır.   Bu olaylardan sonra Hürkuş askeri havacılıktan ayrılarak uçak tasarımına ve imalatına yoğunlaşmıştır. 1930’larda Kadıköy’de bulunan bir kereste dükkanını kiralayan Hürkuş burada VECİHİ XIV adını verdiği uçağının imalatını sadece 3 ay içerisinde yapmıştır. Ve bu uçakla 27 Eylül 1930’da Kadıköy’de büyük bir kalabalığa karşı uçuşunu yapmıştır. Yapmış bulunduğu uçak için uçabilirlik sertifikasına başvurmuş fakat ilgili bakanlıktan ‘Tayyarenin teknik vasıflarını tespit edecek kimse bulunmadığından gerekli sertifika verilememiştir.’ Cevabını almıştır. Burada belgeyi alamayan Hürkuş belge için Çekoslavakya’ya uçağı götürmüştür. Tren yolu ile ulaştırılan uçak Prag’da uçuş müsaadesini almıştır ve Hürkuş burada başköşesinde ‘’Yaşasın Türk Tayyareciliği’’ yazılı bir pankart ile onurlandırılmıştır. 25 Nisan 1931’de Çekoslavakya’dan uçarak Türkiye’ye gelmek için yola çıkmış, 5 Mayıs 1931’de Türkiye’ye ulaşmıştır. Hürkuş 1954 yılında ilk sivil havacılık şirketi olan Hürkuş Hava Yolları’nı kurmuştur. Ancak sorunlar sebebi ile şirket uçuştan men edilmiştir. Türk Havacılık Tarihinin en üretken ve girişimci ruhlu kişisi olan Hürkuş 16 Temmuz 1969’da Ankara’da bulunan GATA (Gülhane Askeri Tıp Akademisi)’nde hayata gözlerini yummuştur.