Yapay zeka ASENA, uyuşturucunun izini sürüyor

Suçluların geliştirdiği yöntemler dahil binlerce verinin girildiği ASENA yazılımının tespit ve öngörüleri doğrultusunda yapılan soruşturmaların ardından düzenlenen operasyonlarda, tonlarca uyuşturucu, silah ve suç unsuru ele geçirildi

Emniyet Genel Müdürlüğü Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanı İbrahim Seydioğulları yerli ve milli olarak 14 ay önce hizmete alınan Analiz Sistemleri Narkotik Ağı (ASENA) yazılımı sayesinde narkotik dahil 3 bin 795 suçun ortaya çıkarıldığını belirtti. Emniyet teşkilatı bünyesinde uyuşturucu satıcılarına yönelik mücadelesine 1937'de büro amirliği seviyesinde başlayan narkotik ekipleri, aradan geçen yıllarda edindiği tecrübeyi dijital dünyaya taşıdı. Konusunda uzman Türk mühendisler tarafından hazırlanan, e-Devlet ve UYAP ile İçişleri ve Adalet bakanlıklarının veri tabanlarıyla entegre çalışabilen yapay zeka formatında bir yazılım olan ASENA, yaklaşık 14 ay önce faaliyete geçirildi. Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanı Seydioğulları, adını, Narkotik Şube bünyesinde, çalışanlar tarafından ASENA olarak bilinen ve teknik faaliyetlerin yürütüldüğü birimden alan yazılımın kapasitesi ve faydaları hakkında bilgi verdi. Seydioğulları, söz konusu projenin temellerinin 4 yıl önce atıldığını söyledi. ASENA'nın 3-4 yıllık yazılım sürecinin ardından Mart 2021'de hayata geçirildiğini belirten Seydioğulları, sistemin 650'si tam yetkili olmak üzere 3 bin 100 görevli tarafından kullanıldığını bildirdi. Yazılımı kullanan personelin sıkı bir eğitimden geçirildiğini ve sordukları sorudan yaptıkları işleme kadar her komutun kaydının tutulduğunu anlatan Seydioğulları, sisteme sorulacak soruların merkezin onayından geçtiğini vurguladı. - ASENA skora denge getirdi Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı olarak suçlu ile polisin adımlarını "denklemeye" çalıştıklarını ifade eden Seydioğulları, şöyle konuştu: "Bu önemli bir husustur. Tüm dünyada normal şartlar altında suç ve suçlulukla mücadele ilişkisinde bir dengesizlik var. Suç ve suçluluk hep 1-2 adım önde gider. Polisin iki görevi var, önleme ve aydınlatma. Aydınlatma bölümünde suçlular biraz daha avantajlıdır. Polisin bunu tespit etme enstrümanları biraz zayıftır. ASENA tam da bunu yapıyor. Bu adımları biz ASENA ile denklemeye başladık. Biz hem uyuşturucu suçları işlenirken müdahale ediyoruz hem de işlenmiş bir suçun aydınlatılması veya devam eden soruşturmalara katkı sağlamak için kullanıyoruz. ASENA bu anlamda bir önleme vazifesi de görüyor. Kolluk ile suçlular arasındaki açık makası daraltmaya çalışıyoruz." Türkiye'nin çok kritik bir coğrafyada olduğunu belirten Seydioğulları, "Coğrafya kaderdir. Dünyanın en eski ticaret yolunun üzerindeyiz. Uyuşturucu suç organizasyonları da faaliyetlerini yürütürken legal ticaret yolu arar. Neden Türkiye sorusunun yanıtlarından biri aslında bu. Kimi zaman kolluğun kapasitesi yükselir, şu an olduğu gibi, mücadele performansı artar, yakalamalar çoğalır." dedi. Seydioğulları, uyuşturucu suçlarının takibinin şikayete bağlı olmadığına işaret ederek, şunları söyledi: "Biz çok nadiren davacı olarak kişileri buluruz. Genel itibarıyla şikayetçi kamudur çünkü kamuyu ilgilendiren bir suçtur. Bu suçları ortaya çıkarmak kolluk performansına ihtiyaç duyar. Bir ülkede narkotik yakalanmaması o ülkede narkotik bulunmadığı anlamına gelmez. 'Niye Türkiye'de çok uyuşturucu yakalanıyor?' şeklinde iddia ve suçlamalarla karşı karşıya kalıyoruz. Buna çok boyutlu bakmak lazım. Kolluk yakalıyor ki suç ortaya çıkıyor. ASENA aynı zamanda bu kapasiteyi artıracak bir enstrüman." - Narkotik polisi soruyor, ASENA cevaplıyor ASENA'nın sürekli geliştirilebilecek bir altyapıya sahip yapay zeka programı olduğunu vurgulayan Seydioğulları, tüm dünyada kullanılan analiz sistemlerinde olmayan birçok özelliği bulunduğunu kaydetti. Operatörlerin sisteme anlık olarak manuel giriş de yapabildiğini belirten Seydioğulları, ASENA'nın anlık yaptığı işleri sürekli tekrar edebildiğini dile getirdi. Suçluların geliştirdikleri yöntemlere ilişkin verilerin de ASENA'ya girildiğini anlatan Seydioğulları, "Yakalama yaparak sürekli tecrübe kazanıyoruz. Her yakalama aslında sisteme takviye oluyor. ASENA öğreniyor." dedi. "Türkiye'yi uyuşturucu için yasak bölge ilan ettiklerini" belirten Seydioğulları, bunun da en önemli enstrümanının ASENA olduğunu söyledi. "Makineye bir soru soruyorsunuz, yazılı bu soruya kendisindeki data ile sürekli cevap bulmaya çalışıyor. Soru, suç, suçlu ve bunlara ilişkin bir profil." ifadelerini kullanan Seydioğulları, "İçişleri ve Adalet bakanlıklarının elinde tahkikatlar, yargılamalar var. Sanık, tanık ve şüpheli ifadeleri var. Narkotikçinin biriktirdiği tecrübeler var. Sistem, bunların üzerinde sorulan soruların cevabını vermeye yönelik. ASENA veri olarak bunları kullanıyor." diye konuştu. "ASENA'ya anlamlı sorular soruyorsunuz, anlamlı cevaplar alıyorsunuz." diyen Seydioğulları, sistemin geçen yıl martta 5 milyon 300 soru için cevap arama hamlesinde bulunduğunu kaydetti. Seydioğulları, şu bilgileri verdi: "Bu yıl martta bu sayı 22 milyon 841 bine çıkmış. Geçen yıldan beri toplam sayımız 283 milyon. ASENA 14 ay bitmeden 300 milyona yakın soruya cevap bulmak için hamle yapmış. Soru sorulmuş derken, buna tek soruya verilen cevapları da ekleyebiliriz. Yani sistem soruyu alır, siz 'Tamam artık bunu sorma.' demediğiniz sürece o soruyu sormaya devam eder. Bu sorulara yüzde 92'lik oranla 0 ila 1 dakikada cevap bulmaya çalışır. Yani 0-1 dakika arası gider o soruyu arar, cevabını bulursa gelir size haber verir. Bu kapasiteyi sağlayan donanım değil, bizim devasa büyüklükte data sunucularımız yok, bu kapasiteyi sağlayan yazılım." - Sokaktaki irtibatlarımızı kesmedik Narkotik ekiplerinin suçla mücadelede teknolojiyi sonuna kadar kullanırken insan faktöründen de vazgeçmediğini anlatan Seydioğulları, "Sokaktaki temas kaçırılmamalıdır." dedi. Seydioğulları, herhangi bir karakolda kendilerini ilgilendiren küçük bir olayı bile ekip göndermek suretiyle takip ettiklerini belirtti. ASENA'yı kullanan analizcilerin sahadaki narkotik ekipleriyle tam uyum içinde çalıştığını vurgulayan Seydioğulları, yapılan bir tespitin ardından durumun sahadaki ekiplere iletildiğini, narkotik timlerinin çalışması sonrası olayın operasyon boyutuna geldiğini söyledi. - Aydınlatılan suçların yüzde 91'i narkotik suçlar ASENA'nın kullanılmaya başlamasıyla çok önemli sonuçlar elde etmeye başladıklarını dile getiren Seydioğulları, hem narkotik hem de diğer birimlere ilişkin önemli çalışmalara imza atıldığını belirtti. Seydioğulları, şöyle devam etti: "300 milyon sorgunun içerisinden 9 bin 20 riskli durum çıkarmış. Bu soruyu soran ilgili arkadaşlara bunun cevabını vermiş. Bu ilgili arkadaşların gidip müdahale yapma şansı yok. Netice itibarıyla bir adli süreç var, arama kararları alınır. Kişiyse kişi, araçsa araç, evse ev. Arama kararları alınır, süreç öyle devam eder. Bunu adli makamlar koordinesinde yapar. Bunu analizciler yapmaz. Sokaktakiler yapar. Bunda bizim ete, cana, kemiğe büründürdüğümüz vaka sayısı yüzde 40'ın üzeri. 3 bin 795'inden sonuç almışız." Ortaya çıkarılan olayların yüzde 91'inin narkotik suçlar olduğunu bildiren Seydioğulları, bunların 3 bin 453'ünün narkotik, 342'sinin ise diğer birimlerin sorumluluk alanlarına giren konular olduğunu kaydetti. - ASENA sayesinde yakalananlar Başlangıcında ASENA'nın olduğu operasyonlarda çok miktarda uyuşturucu, silah ve suç unsuru ele geçirildiğini vurgulayan Seydioğulları, şu ifadeleri kullandı: "1 ton 765 kilo eroin, 2 ton 55 kilogram esrar, 500 kilograma yakın metamfetamin, 200 kilograma yakın sokak ağzıyla 'bonzai', 29 kilogram afyon sakızı, 21-22 kilogram kokain var. Farklı bir suça yönelik farklı bir bilgi olmadan, bir destek olmadan tamamıyla yazılımın bize sunduğu riskli durum üzerine yapılmış tespitler bunlar. 2 milyon 300 bine yakın yeşil-kırmızı reçeteli ilaç, 734 bin captagon, 200 bine yakın ecstacy, sahte paralar, dolarlar, avrolar... 260 bin sahte Türk lirası almışız. 6 bin 500 sahte dolar. Suç geliri olarak değerlendirdiğimiz 300 bin lira var. 890 ruhsatsız tabanca, 3'ü kaleşnikof olmak üzere 11 tüfek, 42 litre kaçak alkol, 4 milyon makaron, 2 milyon kaçak sigara, 797 kaçak eşya, 177 göçmen tespit etmişiz. Daha sonra 52 kilo patlayıcı." - ASENA hacklenemez ASENA'nın, emniyetin kullandığı kapalı devre iletişim sistemi POLNET üzerinden çalıştığını ve herhangi bir şekilde siber saldırıya maruz kalma ihtimali bulunmadığını belirten Seydioğulları, sistemi geliştirmek için sürekli veri girişi yapıldığını bildirdi. Öte yandan özellikle Kişisel Verileri Koruma Kanunu'na çok dikkat ettiklerini, yaptıkları hiçbir işlemde bunun ihlal edilmediğini kaydeden Seydioğulları, kullanıcılardan birinin ilgili kanunun aksine davrandığının tespiti halinde meslekten ihraç edilebileceğini vurguladı. - Karteller de ASENA'yı duydu Uyuşturucu rotalarının Rusya-Ukrayna Savaşı sonrası Balkan ve güneyde yoğunlaştığını ifade eden Seydioğulları, uyuşturucu kartellerinin sevkiyat güzergahını son dönemde güneye kaydırdığını söyledi. Yaptıkları teknik takiplerde ASENA'nın kullanıldığını duyan uyuşturucu satıcılarının Türkiye üzerinden "mal" taşımak istemediğini tespit ettiklerini anlatan Seydioğulları, "Biz bekliyoruz, kendine güvenen uyuşturucu sevkiyatını Türkiye üzerinden yapsın." diye konuştu. Haber : SERTAÇ BULUR